Dia’s digitaliseren

Zo’n 30 jaar geleden hebben onze ouders een hoop foto’s laten ontwikkelen tot dia. Zo’n plastic raampje van 50x50mm met in het midden een transparante fotofilm. Traditioneel gebruik je dan een dia-projector en een dia-scherm om de foto’s in bijzijn van familie en vrienden te presenteren op een doek van zo’n 2 meter doorsnede. Alleen in het digitale tijdperk zou het veel handig zijn om de foto’s ook digitaal te kunnen verwerken en delen. Ik begin mijn speurtocht naar welke opties er zijn om deze beelden digitaal te kunnen vastleggen.

Methodes

Een vluchtig onderzoek naar welke methodes er zijn om dia’s om te zetten naar een digitaal formaat leveren mij een aantal richtingen op:

• Optische documentscanner (bijv. flatbed)
• Dia-scanner
• Fotocamera
• Uitbesteden aan een fotocentrale

Omdat ik geen ervaringen heb met het uitbesteden aan een fotocentrale, en ik ook liever het proces in eigen beheer wil houden beperk ik mijn onderzoek tot de eerste drie opties.

Op het moment van schrijven ben ik in bezit (al dan niet geleend) van:

• Canon CanoScan LiDE 200 flatbed optische documentscanner
• Reflecta 3-in-1 Dia Scanner
• Canon EOS 650D fotocamera met diverse objectieven

Ik wil de genoemde middelen inzetten voor een vergelijkingstest. Ik wil onderzoeken welke kwaliteit, verwerkingsmogelijkheden en verwerkingssnelheid er bij iedere methode komt kijken. Op die manier kan ik bepalen wat de meest interessante optie is om mijn forse dia-collectie te gaan digitaliseren.

Tests met de flatbed scanner leveren er slechte resultaten, deze sla ik dus over voor mijn verdere onderzoek.

Reflecta 3-in-1 Dia Scanner

Dit apparaat is gemaakt voor het digitaliseren van foto’s (t/m 13×18), negatieven en dia’s. De afbeeldingen worden op een optionele geheugenkaart weggeschreven en kunnen via het kaartje, of via direct aangesloten USB 2.0 kabel overgezet worden naar een computer.

Het scannen zelf werkt vrij vlot. Er zijn trays meegeleverd om 4 dia’s in de plaatsen welke je dan door het apparaat heen trekt. Op een klein LCD-schermpje is zichtbaar welke dia zich op dat moment voor de scan-sensor bevind. Via het beknopte menu kun je belichting (Exposure Value) en RGB-balans instellen, elk in 5 stops (neutraal, 2 lager en 2 hoger). Na een druk op de Scan-knop wordt de afbeelding opgeslagen. Voor dit artikel scan ik twee verschillende dia’s op neutrale belichten, en 2 stops lager en hoger.

Per dia heb ik nu 5 JPEG-bestanden van steeds 2600×3900 pixels, oftewel 10 megapixel. De bestandsgrootte is steeds ongeveer 1,5 MB per foto.

In bovenstaande afbeelding zijn de 5 keuzes in belichting te zien. Eigenlijk lijkt alleen de neutrale (0 EV) bruikbaar. De lagere belichting zorgt voor uitgebeten zwarten, en de hogere belichting voor uitgebeten witten. Hetzelfde geldt ook voor de tweede testfoto, hieronder zichtbaar.

Wat betreft de kwaliteit vind ik alle resultaten tegenvallen. Vanuit nostalgische waarde vind je de foto’s mogelijk al gauw interessant, maar de fotokwaliteit zelf laat wel erg te wensen over. Belichting is uitgebeten, scherpte lijkt niet optimaal en de kleurdiepte komt mij beperkt over.

Hierboven vierkante onbewerkte uitsneden van beide testfoto’s. Dit is met de originele neutrale belichting vanuit de Reflect 3-in-1 Dia Scanner. Wanneer ik in Adobe Lightroom alleen de belichtingsparameters aanpas weet ik er maximaal het volgende uit te halen:

Canon EOS 650D DSLR – verschillende objectieven

De volgende test is met mijn digitale spiegelreflexcamera. Hierbij heb ik een aantal verschillende objectieven in gebruik:

• Canon 18-135mm f/3.5-5.6 IS STM
• Canon 50mm f/1.4 USM
• Sigma 105mm f/2.8 EX DG OS HSM Macro

Ik zal de test met de fotocamera per objectief herhalen. Hiervoor gebruik ik steeds de kortste scherpstelafstand, waarbij het onderwerp (de dia) volledig in beeld is. Op deze manier probeer ik inzichtelijk te krijgen welke combinatie de meeste bruikbare pixels oplevert ten opzichte van de opname door dezelfde camera. In alle gevallen staat de camera op een stevig statief en gebruik ik een laptopscherm op hoogste helderheid en zo’n 30cm afstand als backlight. Zie de volgende schematische opstelling:

Canon 18-135mm

Deze veelzijdige zoomlens is mijn dagelijkse go-to glaswerk. Volgens de fabrikant is de kortste scherpstelafstand circa 39cm. De dia komt rechtop te staan in een Lego-statiefje en deze plaats ik op iets meer dan 39cm vanaf de ingang van de camerabody, zodat die binnen het focusbereik van het objectief ligt. Het objectief zet ik op maximale 135mm zoom, waarna ik via de Live-view functie de afbeelding handmatig scherpstel met de focusring.

Canon 50mm

De kortste scherpstelafstand is bij dit objectief ca. 45cm. De dia komt daarom op iets meer dan 45cm vanaf de ingang van de camerabody gecentreerd voor de lens de staan.

Sigma 105mm

Voor dit macro-objectief is de kortste scherpstelafstand ca. 31cm. De dia zet ik op 32cm vanaf de ingang van de camerabody. Tussen camera en dia zit dus nog dit objectief.

Resultaat

Het resultaat van de eerste opstelling loopt flink uiteen. Het doel was om te onderzoeken hoeveel bruikbare pixels een afbeelding oplevert. Allereerst de afbeeldingen zelf. Alle drie onderstaande afbeeldingen zijn de originele volledige uitsneden op basis van 5184×3456 pixels (18 MP).

Objectief	Uitsnede in px	Uitsnede in MP	Uitsnede in %
Canon 18-135mm	2030 x 1310	2,6 MP	14 %
Canon 50mm	1171 x 741	0,8 MP	4 %
Sigma 105mm	4706 x 3082	14,5 MP	80 %

Het percentage bruikbare pixels betekent in principe niets concreets over de scherpte van de afbeelding. Wel heb je bij meer pixels meer mogelijkheden tot lijndefinities, kleurdiepte en toekomstige uitsneden. De verschillen zijn dus enorm en het Sigma 105mm objectief komt verreweg het beste uit de test.

Uitsnede van de bruikbare pixels

Onderstaande foto’s zijn de uitsneden van de bruikbare pixels per afbeelding. Alle randzaken (diaframe, omgeving, etc.) zijn van de foto afgesneden.

Uitsneden op detail

Onderstaande uitsneden zijn per afbeelding gelijke delen van de foto, namelijk het onderste deel van de molen. Zoals in eerder genoemde tabel al zichtbaar was hadden de afbeeldingen per objectief nogal verschillen in de bruikbare pixels. Dat is hieronder ook duidelijk zichtbaar in de scherpte van de lijnen, maar ook de kleurdiepte van bijvoorbeeld de lucht en het metselwerk.